07.12.2021 Барлық жаңалықтар

2021 жылдың 7 желтоқсанында Ғұмарбек Дәукеев атындағы Алматы энергетика және байланыс университетінде студенттік жастардың деструктивті мінез-құлқының алдын алу және ЖОО-ның психологиялық қызметінің рөлі бойынша «Қауіпсіз орта» Халықаралық форумы аралас форматта өтті. Іс-шараға психология және тәрбие жұмысының жетекші мамандары, сондай-ақ экстремизм мен терроризмге қарсы күрес мәселелері бойынша сарапшылар жиналды.

АЭжБУ ректоры Сауле Саветовна Сагинтаева құттықтау сөзімен форумды ашып, оқу ортасының қауіпсіздігі үшін өзекті сын-тегеуріндерді белгіледі, осы бағыт бойынша барлық мүдделі серіктестермен ынтымақтастыққа дайындығын білдірді. Ректордың сөзінен кейін спикерлер өз баяндамаларын жеткізді. «Дін проблемаларын зерттеу орталығы» КММ директоры Дулат Ибрагимов және Қайнар Академиясының профессоры, Қазақстан Ұлттық Жаратылыстану ғылымдары академиясының академигі, «Қазақ психологиялық қоғамы» РҚБ президенті Мұхан Перленбетов өз баяндамаларында деструктивті мінез-құлықтың алдын алу бойынша мемлекеттік саясатқа назар аударды, өйткені пандемия жағдайында жастар арасында агрессивтілік пен радикалданудың өсуі байқалады. Бұл оқу орындарында жалпы қабылданған дресс-кодты ашық қабылдамаудан және студенттік жатақханаларда намаз бөлмелерін ашу әрекеттерінен көрінеді, бұл Қазақстан Республикасының конституциялық тәртібіне қайшы келеді.

Мұхан Перленбетовтың презентациясы қатысушылар үшін қызықты болды; ол «Ресурс» және «Сигнал» психикалық жай-күйін диагностикалаудың автоматтандырылған жүйелерін қамтитын жастардың аутодеструктивті мінез-құлқын диагностикалаудың инновациялық бағдарламасын ұсынды, сондай-ақ «Психолог кабинеті» электрондық жүйесінің кең мүмкіндіктері туралы айтты. Спикер Лола Шәкімова «Психолог кабинеті» жүйесі туралы өзінің сараптамалық пікірін білдірді: «Пермь мен Қазандағыдай жағдай болмас үшін психолог үшін бірыңғай электрондық жүйе қажет».

Директор Дулат Ибрагимов қызықты мәліметтермен бөлісті: «Алматы қаласында 160 мың студент тұрады, олардың көпшілігі басқа қалалардан келген. Бізде 96 жатақхана жұмыс істейді, онда 101 мың студент тұрады. Олармен жұмыс істеу керек. Сонымен қатар, жастардың Интернет арқылы діни жолды іздеуі үлкен алаңдаушылық тудырады. Біз студенттер арасында экстремистік идеологияны насихаттау фактілерін анықтадық». Мұндай сын-қатерлер мен проблемалар жоғары оқу орындарының күш-жігерін біріктіруді талап етеді. Бұл туралы жастар саясаты департаментінің директоры және форумның модераторы Зарема Абдуллина өз пікірімен бөлісті: «Біз бәріміз бөлек әрекет етеміз. Қазір оқу ортасы қауіпсіздігінің сын-тегеуріндерімен күресу үшін біздің күш-жігерімізді біріктіру қажет».

Жастар арасындағы радикалдану үдерістерімен күрестегі практикалық жақтары туралы үш спикер - канадалық «University of Toronto» университетінің педагог-психологы Лаура Қасымова, республикалық АТТ сарапшы-психологы және «Жусан» арнайы операциясының қатысушысы Лола Шәкімова, Алматы қаласы Қоғамдық даму басқармасының мониторинг және талдау орталығының түсіндіру және алдын алу жұмысы бөлімінің басшысы Ерлан Берікбаев айтып берді. Спикерлер әзіл-қалжың қаупін қалай дұрыс диагностикалау керектігі, жастар арасында теріс әлеуметтік және деструктивті мінез-құлыққа әкелетін басқа факторларға толерантты көзқарасты қалай қалыптастыру керектігі туралы ұсыныстар берді. Мысалы, «University of Toronto» педагог-психологы Лаура Қасымова: «Деструктивті мінез-құлық мәселесі Қазақстан үшін және басқа елдер үшін өзекті. Уақытында диагноз қоюға қабілетті психологиялық қызмет өте маңызды».

Спикерлердің үшінші тобы «Қазақстан халықтары Ассамблеясы және әлеуметтік-гуманитарлық пәндер» кафедрасының меңгерушісі Замза Қодар, профессор Калимаш Бегалинова, ОҚМПУ қауымдастырылған профессоры Баян Арынғазиева өз баяндамаларында ақпараттық ортадағы гендерлік зорлық-зомбылық пен қауіпсіздікке назар аударды. Атап айтқанда, профессор Калимаш Бегалинова жаңа жалған діни субмәдениеттер мен ұйымдар жастарға деструктивті әсерді күшейту үшін Интернет пен әлеуметтік желілерді белсенді пайдаланатынын ескертті. Бұл қылмыскерлер нәзік психика мен сананы деструктивті бағдарламалау үшін жалдау тетіктерін қолданады.

Жалпы отырыс аяқталғаннан кейін де мәселелер мен ұсынымдар ауқымы кеңейтілді. Форум аясында үш модуль өткізілді, онда оқушылар үшін қауіпсіздік саласындағы өзекті тақырыптар, міндеттер мен проблемалар қаралды. Мұның бәрі дәл ұсыныстарды жасауға көмектесті.

Форум соңында әлеуметтік және тәрбие жұмысы жөніндегі проректор Серік Махмутов түйіндемесін жасады: «Бұл - өзекті тақырып. Ақыры біз бұл процесті бастадық. Біздің психологтардың рөлі өте зор. Өйткені, көптеген бірінші курс студенттері бірінші семестрдің соңына дейін адасып кетеді. Оларға психологтардың көмегі қажет. Мен АЭжБУ ректорының біздің университет базасында жоғары оқу орындарының психологиялық қызметтерін үйлестіру орталығын ашу туралы ұсынысы еліміз үшін қажет екеніне сенімдімін».

Барлық нәтижелер шығарылғаннан кейін Қазақстанның оқу орындарына арналған келесі ұсыныстар айтылды:

1.Қолданыстағы нормативтік талаптарға сәйкес ЖОО-лардың қорғалу деңгейін қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдау: сыртқы қоршау орнату, бейнебақылау камераларының қажетті саны, турникеттер, мамандандырылған күзет агенттіктерімен шарттар жасасу және т. б.;

2. Оқу-жаттығуларды өткізу тұрақтылығын, сондай-ақ қызметкерлер мен білім алушылардың шұғыл жағдайларда мінез-құлыққа хабардар болуын және дайындығын қамтамасыз ету.

3. Жастар саясатын іске асыруда және студент жастардың деструктивті мінез-құлқының алдын алуда жүйелі көзқарасты қамтамасыз ету;

4. Білім алушылармен атаулы жұмысты күшейту;

5. Халықтың әлеуметтік осал санаттарына жататын білім алушылармен жұмыс істеу алгоритмін әзірлеу;

6. «Тәуекел» топтарын мониторингілеу мен анықтаудың қолда бар нысандары мен әдістерін жүйелі пайдалану;

7. Деструктивті мінез-құлықтың алдын алу мәселелері бойынша практикалық бағыттағы форумдарды, оқыту семинарларын тұрақты өткізуді практикаға енгізу;

8. «Жоғары мектеп психологы» кәсіби стандартын әзірлеу туралы ұсыныс жасау.

9. Мамандарды жоғары оқу орнынан кейінгі даярлау негізінде білім беру бағдарламалары (ББ) арқылы психологиялық қызмет қызметкерлерінің біліктілігін арттыруды қамтамасыз ету жөніндегі қосымша кәсіптік бағдарламаға енгізу;

10. Тұрақты негізде олардың қызметін келісу, тәжірибе алмасу, әдістемелік және ұйымдастырушылық көмек көрсету бойынша барлық мәселелерді шешу үшін ЖОО-лардың психологиялық қызметтерінің үйлестіру орталығын құру;

11. ЖОО-дағы деструктивті мінез-құлықтың алдын алу және ақпараттандыру деңгейін арттыру үшін ЖОО-ның ОПҚ-мен, қызметкерлермен және білім алушыларымен жүйелі негізде консультациялық жұмысты жүзеге асыру.