03.03.2022 Барлық жаңалықтар

2022 жылғы 3 наурызда Ғұмарбек Дәукеев атындағы АЭжБУ ректоры Сауле Сагинтаева Манила қаласында өткен «Орталық және Батыс Азия елдеріндегі энергетикадағы әйелдер» саммит-семинарына қашықтықтан қатысты. Қатысушылар өз пікірлерімен бөлісті және энергетика саласында жұмыс істейтін әйелдердің жағдайы туралы көп пікір алмасты. Қазақстан туралы АЭжБУ ректоры Сауле Сагинтаева толық түсініктеме берді.

- Орталық Азия өңірі жаратылыстану ғылымдары, инженерия және басқа да техникалық пәндер саласында білім берудің жоғары сапасымен сипатталады. Неліктен әйелдер осы мамандықтарға түсуге тартылмайды және бұл олардың энергетикалық секторда шектеулі болуының басты себебі ме? Сіз әйелдердің "шыны төбе" деп аталатын әсерді энергетикалық компанияларда басшылық позицияларға қол жеткізетініне куә бола аласыз ба?

- Бізде кеңес заманында да «шыны төбе» болған жоқ. Сектордағы бүгінгі гендерлік теңгерімсіздіктің себебі өте қарапайым. КСРО ыдырағаннан кейін энергетика мен инженерияда бірегей құзыреттілікке ие көптеген әйелдер төмен жалақы салдарынан мамандықтан кетіп, қызмет көрсету және сату саласында жұмыс істеуге көшті. Көбісі өздерін тамаша басшылар мен іскер әйелдер ретінде көрсетті. Техникалық мамандықтарға түсу кезінде жас әйелдерге ешкім кедергі жасамайды.

Қазақстандағы әйелдер білімінің тарихы туралы қысқаша айтып өткім келеді. Әйелдер білімі 1883 жылы Бөкей губерниясының орталығы — Ханская Ставка ауылында бастауыш училищенің ашылуымен басталды. Кейіннен Торғай, Қостанай, Қарабұтақ, Ақтөбе, Ырғызда әйелдер училищелері ашылды. Кеңес заманында әйелдердің жағдайы едәуір жақсарды. Сол кезде көптеген адамдар техникалық мамандықтарды игеруге және ер адамдармен тең дәрежеде жұмыс істеуге мүмкіндік алды. Кеңес жылдарында саясатқа, экономикаға, мәдениетке, білім мен ғылымға баға жетпес үлес қосқан қазақстандық әйелдер интеллигенциясы қалыптасты деп айтуға болады.

Бүгінде Тәуелсіз Қазақстанда әлеуметтік даму мен гендерлік теңдік деңгейі айтарлықтай жоғары деңгейде. Бұл қоғамды жаңғыртудың мемлекеттік саясатына байланысты. Мәселен, 1995 жылғы ҚР Конституциясы шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша кемсітушіліктің болмауын мойындайды және оған кепілдік береді. Мұны менің сәтті еңбек жолым ғана емес, сонымен қатар басқа көшбасшылардың тарихы да дәлелдейді. Гүлзада Шакуликова - «Сафи Өтебаев атындағы Атырау Мұнай және газ университеті» КеАҚ ректоры болып табылады.  Ақбөпе Қарабаева - Алматы Қазақ-түрік гуманитарлық-технологиялық колледжінің директоры. Көшбасшыны таңдау кезінде бізде тәжірибе мен стратегиялық ойлау басымдыққа ие.

АЭжБУ оқытушылары мен қызметкерлерінің 61% - әйелдер. Үш институттың директорлары - әйелдер. Біздің Жылу энергетикасы және басқару жүйелері институтында әйелдердің кем дегенде 60% жұмыс істейді. 8 кафедраны әйелдер басқарады. Бізде 200 ер адам, 296 әйел сабақ береді. Жақында ғана «ТМД-ның үздік жас ғалымы» марапатына ие болған Гүлмира Әкімбектің ғылыми және оқытушылық қызметін жеке атап өткім келеді. Ол қазақ тілді студенттерге Жылу энергетикасы саласындағы терминдерді дұрыс түсініп, аударуға көмектеседі. 2021 жылы ол «Орташа фракциялы сусымалы материалдар бөлшектерінің абразивтілігін зерттеуге арналған жабдық және жұмыс температуралары (20-4000С) кезінде ұшпа заттардың бөліну дәрежесін анықтау әдісі» зертханалық стендін арнайы әзірледі және жасады. Бұдан басқа, оның мақалалары Web of Science және Scopus кіретін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі ұсынған журналдарда үнемі жарияланады.

Университетімізде студенттер арулардың саны жылдан жылға артып келеді. Биыл АЭжБУ-да бакалавриат, магистратура және докторантура бағдарламалары бойынша 1700-ден астам ару оқиды. Докторантурада 32 әйел және 31 ер адам бар.

Қазақстанда әйелдерге барлық жол ашық!