26.08.2022 Барлық жаңалықтар

Қазақстан Республикасының Конституциясы күні қарсаңында «ЖАҢА КОНСТИТУЦИЯ – ЕЛ ДАМУ ЖОЛЫНДАҒЫ САЯСИ ЖАҢҒЫРТУ» тақырыбындағы ғылыми семинар отырысы оффлайн және онлайн режимінде өтті. Шараны Ғұмарбек Дәукеев атындағы Алматы энергетика және коммуникациялар университетінің Әлеуметтік пәндер кафедрасы мен «Рухани жаңғыру» жобалық кеңсесі ұйымдастырды.

Шараға Әлеуметтік ғылымдар кафедрасының профессорлық-оқытушылық құрамы, ғалымдар, саясаттанушылар, философтар қатысты. Ғылыми семинар отырысын Ғұмарбек Дәукеев атындағы АЭжБУ-ның әлеуметтік-тәрбие ісі жөніндегі проректоры Серік Қапанұлы Махмұтов ашып, Конституцияда мемлекеттік құрылымның негізгі қағидаттары айқындалып, азаматтардың құқықтары мен бостандықтары қорғалатынын атап өтті. Еліміздің көпұлтты халқының достығын нығайтып, қоғамдық келісімді қамтамасыз ететін Конституция – Тәуелсіздігіміздің берік іргетасы, Қазақстанның табысты дамуының және халықаралық биік беделінің кепілі. Проректордың айтуынша, қоғамымыздың саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығы, еркін рухани дамуы негізінен Қазақстан Республикасы Конституциясының әрекетімен қамтамасыз етілген. Конституцияны қабылдау арқылы азаматтар саналы және мақсатты түрде таңдау жасайды: мемлекет, экономика қандай болуы керек, ол басымдылық болып табылады. Ендеше, Ата Заң еліміздің бүгіні мен болашағын ұрпаққа айқындайды. С.Қ. Махмұтов ғылыми семинардың маңыздылығын атап өтіп, шараға қатысушыларға қызықты әрі сындарлы пікірталас тіледі.

Ғылыми семинарға қатысушы – Абай атындағы ҚазҰПУ-дың құқықтану кафедрасының аға оқытушысы Османова Гүлайна Жаләлиқызының айтуынша, белсенді білім беру саясаты арқылы ғана Конституцияның қоғамдағы беделін айтарлықтай арттыруға болады. Әр адам өз Конституциясын білуі керек, оның біз үшін қандай құқықтар мен міндеттерді белгілейтінін білуі керек. Сондықтан оны оқыту барлық деңгейдегі білім беру бағдарламаларына енгізілуі керек: бастауыштан жоғары кәсіби деңгейге дейін. Сонда біз Ата Заңымыз туралы көбірек біліп қана қоймай, оны сақтауға және қорғауға, бақытты және тұрақты өмір сүру құқығымызды қорғауға ұмтылатын боламыз.

Әлеуметтік пәндер кафедрасының меңгерушісі, тарих ғылымдарының кандидаты, доцент, «Рухани жаңғыру» жобалық кеңсесінің жетекшісі Болат Жоламанұлы Қабдушев, тарих ғылымдарының докторы, профессор Бақдәулет Тұрдыбекұлы Берлібаев, профессор, философия ғылымдарының кандидаты Қуаныш Шәкіртұлы Мұхамеджан Конституцияның ұлттық саяси-құқықтық жүйенің өзегі, еліміздің мемлекеттілігі мен егемендігінің құқықтық негізі, заңдылық пен құқықтық тәртіп, құқық қолдану тәжірибесі, сондай-ақ елдің мемлекеттік-құқықтық реформалары мен дамуы үдерісі, барлық заңнамалар негіз болатын іргетасы екендігіне тоқталды. Сонымен қатар: конституция және қоғамның тұрақтылығы; конституция азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерінің қоғамдық қауіпсіздік саласындағы қауіптер мен факторлардың кепілі ретінде; конституция Қазақстан Республикасындағы саяси процестің дамуының негізі және қазақстандық қоғам интеграциясының құқықтық негізі ретіндегі маңызды аспектілері көтерілді: Демек, саясаттану ғылымдарының докторы, профессор Мұхамбедьярова Алтынай Төлеуқызының айтуынша, Конституция әр адамның өміріне әсер ететіні сөзсіз! Конституция қоғам мен мемлекетте болып жатқан кез келген түбегейлі өзгерістерге сезімтал болуы тиіс саяси-құқықтық құжат. Бұл еліміздің конституциялық даму процесінде өзгеріп, жетілдірілген Қазақстанның Негізгі Заңына толығымен қатысты.

Қазіргі заманда мемлекеттік және қоғамдық-саяси процестер ерекше қарқынмен дамып келеді – мұндай динамизм біздің республикамыздың қазіргі конституциялық процестерінде де көрініс табуда. Конституцияға енгізілген жаңа өзгерістер азаматтардың ел басқаруға қатысу құқықтарын кеңейтеді, азаматтық құқықтарды қорғауды күшейтеді. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Парламентінің мәртебесі мен рөлі артып, суперпрезиденттік басқару моделінен президенттік республикаға көшу жүзеге асырылуда. Өз кезегінде философия ғылымдарының кандидаты, әлеуметтік ғылымдар кафедрасының доценті Абрахматова Гүлнәр Абрайқұлқызы Ата Заңымызда бекітілген құндылықтар мемлекет алдында тұрған мақсаттарды, міндеттерді құқықтық бекітуге, әртүрлі мүдделерді теңестіру критерийі нақты құқықтық реттеуге бағдар болып табылатынын атап өтті. Конституциялық құндылықтар жүйесіне мыналар жатады: конституциялық құрылыстың негіздері, жеке тұлғаның құқықтық мәртебесін анықтайтын құндылықтар, сондай-ақ мемлекеттік билікті ұйымдастыру. Спикердің айтуынша, конституциялық реформа биліктің өкілетті тармағын нығайтып, тежемелік және тепе-теңдік жүйесін нығайтады, мәслихаттардың маңызы мен мәртебесін арттырады. Парламент Мәжілісі мен облыстық мәслихаттар депутаттарын сайлаудың аралас мажоритарлы-пропорционалды моделін енгізу сайлаушылардың пікірлері мен пікірлерінің барлық спектрін есепке алуға мүмкіндік береді.

Өз кезегінде, аудандық және қалалық мәслихаттар депутаттарын сайлаудың толық мажоритарлық жүйесін енгізу азаматтардың аймақтардағы өмірге тиімдірек ықпал етуіне мүмкіндіктер ашады.

Іс-шара соңында сындарлы пікірталас барысында дөңгелек үстелге қатысушылар елдегі саяси жүйені ырықтандыру бағыты, «есті мемлекет» тұжырымдамасын жүзеге асыру бағытында пікір алмасып, қорытындылады. Билік пен халық арасында диалог орнату, жалғастыру және қолдау қажет. Бұл демократияландыру бағытының қисынды жалғасы ғана емес, сонымен қатар айқын белгі: Қазақстанның жаңа нарықтық құрылысы басталды.

Әлеуметтік пәндер кафедрасының профессоры,

саяси ғылымдар докторы

Мұхамбедьярова А.Т.